आटपाट नगर होतं. नगरात एक राजा होता. राजाला चार सुना होत्या. त्यातल्या तीन सुना आवडत्या होत्या आणि एक सुन नावडती होती. आवडत्या सुनांची तो चांगली बडदास्त ठेवत असे. नावडतीला जेवायला उष्टं आणि नेसायला जाडंभरडं देत असे. तिला गुरांच्या गोठ्यात राहायला सांगुन गुरे राखण्याचं काम दिलं.
पुढं श्रावणमास आला. पहिला सोमवार आला. ह्या राणीची आणि नागकन्या-देवकन्यांची भेट झाली.
तिने त्यांना विचारलं, “बाई बाई, कुठं जातां?”
“महादेवाच्या देवळीं जातों, शिवामूठ वाहतों.”
“यानं काय होतं?”
“भ्रताराची भक्ति होते. इच्छित कार्य सिद्धीस जातं. मुलंबाळं होतात. नावडतीं माणसं आवडतीं होतात. वडील मनुष्यांपासून सुखप्राप्ति होते.”
मग त्यांनी हिला विचारलं, “तूं कोणाची कोण?”
“मी राजाची सून, तुमच्याबरोबर येते.” त्यांच्यासोबत देवळांत गेली.
नागकन्या-देवकन्या वसा वसू लागल्या.
नावडती म्हणाली, “काय ग बायांनो वसा वसतां?”
“आम्ही शिवामुठीचा वसा वसतों.”
“त्या वशाला काय करावं?”
“मूठ चिमुट तांदुळ घ्यावे, शिवराई सुपारी घ्यावी, गंध फूल घ्यावं, दोन बेलाचीं पानं घ्यावीं. मनोभावे पूजा करावी. हाती तांदूळ घ्यावे आणि तोंडानं “शिवा शिवा महादेवा, माझी शिवामूठ ईश्वरा देवा. सासूसासर्या, दिराभावा, नणंदाजावा, भ्रतारा, नावडती आहे ती आवडती कर रे देवा.” असं म्हणून तांदूळ वहावेत.
संध्याकाळपर्यंत उपवास करावा. उष्टंमाष्टं खाऊं नये. दिवसा निजूं नये. उपास नाहीं निभवला तर दूध प्यावं. संध्याकाळीं आंघोळ करावी. देवाला बेल वहावा आणि शांतपणे जेवण करावं. हा वसा पाच वर्ष करावा. पहिल्या सोमवारी तांदूळ, दुसर्यास तीळ, तिसर्यास मूग, चवथ्यास जव आणि पाचवा आला तर सातु शिवामूठीकरितां घेत जावे.”
पहिल्या सोमवारी सगळं साहित्य नागकन्या-देवकन्यांनीं दिलं आणि दुस-या सोमवारी हिला घरून आणायला संगितलं. त्या दिवशीं हिनं मनोभावं पूजा केली. सारा दिवस उपास केला. जावा-नणंदांनी उष्टंमाष्टं पान दिलं. ते तिनं गाईला घातलं. शंकराची आराधना केली आणि दूध पिऊन निजून राहिली.
पुढं दुसरा सोमवार आला. नावडतीनं घरांतून सर्व सामान मागून घेतलं. पुढं रानांत जाऊन नागकन्यांबरोबर मनोभावें पूजा केली आणि “शिवा शिवा महादेवा, माझी शिवामूठ ईश्वरा देवा. सासूसासर्या , दिराभावा, नणंदाजावा, भ्रतारा नावडती आहें ती आवडती कर रे देवा.” असं म्हणून तीळ वाहिले.
सारा दिवस उपवास केला. शंकराला बेल वाहिला. दूध पिऊन निजून राहिली. संध्याकाळीं सास-यानं विचारलं. “तुझा देव कुठं आहे?”
नावडतीनं जबाब दिला, “माझा देव फार लांब आहे. वाटा कठीण आहेत, काटेकुटे आहेत. साप-वाघ आहेत, तिथं माझा देव आहे.”
पुढं तिसरा सोमवार आला. पूजेचं सामान घेतलं. देवाला जाऊ लागली. घरची माणसं मागं चाललीं. “नावडते, तुझा देव दाखव,” म्हणून म्हणूं लागलीं.
नावडतीला रोजचा सराव होता. तिला कांही वाटलं नाहीं. ह्यांना काटेकुटे पुष्कळ लागले. नावडतीची दया आली. आजपर्यंत रानांत कशी येत असेल काय माहित?
नावडतीला चिंता पडली. देवाची प्रार्थना केली. देवाला तिची करुणा आली. नागकन्या, देवकन्या ह्यांसह ते लहानसं मंदिर सोन्याचं झालं. खांब रत्नजडित झाले, स्वयंभू महादेवाची पिंडी झाली. सगळ्यांनीं देवाचं दर्शन घेतलं.
नावडाती पूजा करूं लागली. गंधफूल वाहू लागली. नंतर मूग घेऊन “शिवा शिवा महादेवा, माझी शिवामूठ ईश्वरा देवा. सासूसासर्या , दिराभावा, नणंदाजावा, भ्रतारा, नावडती आहें ती आवडती कर रे देवा.” असं म्हणून शिवाला वाहिलें.
राजाला मोठा आनंद झाला. नावडतीवर प्रेम वाढलं. त्याने तिला दागिने ल्यायला दिले. खुंटीवर मुकुट ठेवून तळं पहायला गेला. नावडतीची पूजा झाली. पूजा झाल्यावर सगळीं माणसं बाहेर आलीं. इकडे देऊळ अदृश्य झालं. राजा परत आला. माझा मुकुट देवळातच राहिला म्हणुन देवळाकडे आणायला गेला. तिथं एक लहान देऊळ होतं, त्यात एक पिंड होती. वर त्यांनी केलेली पूजा होती, जवळ खुंटीवर मुकुट होता. तेव्हां त्यांने सुनेला विचारलं, “हे असं कसं झालं?”
“माझा गरिबाचा हाच देव. मीं देवाची प्रार्थना केली, त्याने तुम्हाला दर्शन दिलं.”
राजाने सुनेमुळं देव भेटला म्हणून तिला पालखींत घालून घरीं आणलं. नावडती होती ती आवडती झाली.
जसा तिला शंकर प्रसन्न झाला, तसा तुम्हां आम्हां होवो. ही साठां उत्तरांची कहाणी. पांचां उत्तरी सुफळ संपूर्ण.
लेखक: आकाश खोत
व्यवसाय एक (संगणक अभियंता)
आवडी अनेक (वाचन, लिखाण, प्रवास, ट्रेक, छायाचित्रण, ब्लॉग, वलॉग, चित्रपट, मालिका….. )
माझ्याबद्दल अजुन जाणुन घेण्यासाठी खालील लिंक्स वर नक्की जा!
वैयक्तिक ब्लॉग: skyposts रँडम विषयांवरचा मराठी / इंग्रजी ब्लॉग
युट्युब चॅनेल: Thats My Take